Quyosh manbalaridan toza, karbonat chiqindisiz elektr energiyasi ishlab chiqarish imkoniyati aksariyat mamlakatlarda ularning hozirgi energiya ehtiyojidan bir necha baravar yuqori. Jahon bankining 2022-yil 22-iyundagi 149846-sonli hisobotiga ko‘ra, dunyo aholisining qariyb 20 foizi quyosh fotoelektr energiyasini ishlab chiqarish uchun eng qulay sharoitlarga ega 70 ta mamlakatda yashaydi. Yuqori salohiyatli mamlakatlarda quyosh energiyasi resursi yil davomida nisbatan barqaror bo‘ladi.

O‘zbekiston Respublikasi ham quyosh energiyasi bo‘yicha yuqori salohiyatga ega mamlakatlardan biridir. Bu omil mamlakatning energetika siyosatiga bevosita ta’sir etadi va natijada “Yangi O‘zbekiston taraqqiyot strategiyasi (2022–2026-yillar)”da “yashil energetika”ni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilgan. Uzoq muddatli rejaga ko‘ra, 2026-yilga borib O‘zbekistonda quyosh elektr stansiyalari quvvati 8 000 MVt ga yetkazilib, mamlakat ehtiyojining 18 foizini tashkil etadi. Quyosh energetikasiga talab ortib borayotgani bu sohada yuqori malakali mutaxassislarga bo‘lgan ehtiyojni ham kuchaytirmoqda. Shu bois, ushbu bo‘shliqni to‘ldirish mamlakatning energetika siyosatini amalga oshirish va sohani rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.

Loyiha O‘zbekiston Respublikasida quyosh energiya tizimlarini o‘rnatish, boshqarish, ekspluatatsiya va texnik xizmat ko‘rsatish sohasida yetarlicha malakali, tor ixtisosli mutaxassislar yetishmasligi muammosini hal etishga qaratilgan. Loyiha O‘zbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiq ishlab chiqilgan bo‘lib, Prezident farmonlari va Vazirlar Mahkamasi qarorlarida belgilangan vazifalarni amalga oshirishni ko‘zda tutadi.

Loyihaning asosiy maqsadi: O‘zbekistonda quyosh energetikasi muhandisligi bo‘yicha bakalavrlar tayyorlash uchun ta’lim dasturlari va o‘quv rejalari (innovatsion o‘quv kurslari)ni ishlab chiqish, shuningdek, ushbu sohada ishlovchi mutaxassislar uchun qayta tayyorlash va malaka oshirish dasturlarini yaratishdir.

Loyihaning umumiy natijalari:

• Yevropa tajribasiga asoslangan quyosh energetikasi muhandisligi bo‘yicha takomillashtirilgan ta’lim standartlari va dasturlar ishlab chiqiladi;
• Bakalavr kurslari uchun o‘quv dasturlari va o‘qitish metodikalari ishlab chiqiladi;
• Quyosh tizimlarini texnik xizmat va ekspluatatsiya qilish bo‘yicha yangi o‘quv dasturlari ishlab chiqiladi;
• Malaka oshirish va qayta tayyorlash kurslari ishlab chiqiladi;
• Yevropa tajribasiga asoslangan o‘quv materiallari, qo‘llanmalar va ma’lumotnomalar yaratiladi;
• Ishlab chiqilgan dasturlar sinovdan o‘tkazilib, moslashtiriladi va akkreditatsiyadan o‘tkaziladi;
• Quyosh energetikasi kurslarini amaliy o‘rganish uchun yangi avlod didaktik materiallari to‘plamlari nashr etiladi;
• Talabalar uchun kovorking markazlarini o‘z ichiga olgan o‘quv va laboratoriya markazlari tashkil etiladi;
• Aholining ishsiz, ayollar va ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlari o‘quv kurslariga jalb qilinadi.

Kutilayotgan natijalar:

• Quyosh energetikasi bo‘yicha 3 ta ECTS-akkreditatsiyadan o‘tgan bakalavr dasturlari ishlab chiqiladi;
• 4 ta hamkor oliy ta’lim muassasasining mavjud dasturlari yangilanadi;
• 72 ECTS hajmda 12 ta yangi kurs yaratiladi;
• O‘quv materiallari, qo‘llanmalar, video darsliklar uchun veb-platforma yaratiladi;
• Quyosh energiyasi asosidagi 7 ta innovatsion laboratoriya xonalari tashkil etiladi;
• 2 ta o‘quv markazi faoliyat yuritadi, ularda talabalar va murabbiylar uchun kovorking joylari tashkil etiladi;
• Yenilanish energetikasi bo‘yicha muhandislar jamiyati tashkil etiladi;
• Har yili quyosh energiyasi va ta’lim jarayonlariga bag‘ishlangan ilmiy-amaliy konferensiya o‘tkaziladi;
• Qabul rejasiga muvofiq, har yili taxminan 150 nafar talaba o‘qishga qabul qilinadi;
• 3 yil davomida 100 dan ortiq texnik mutaxassis tayyorlanadi;
• Yevropa Ittifoqi hamkorlari tomonidan 69 nafar o‘qituvchi va mutaxassislar malaka oshiradi.

DEBSEUz loyihasining amalga oshirilishi, Yevropa hamkorlarining ilg‘or tajribasiga tayangan holda, O‘zbekiston Respublikasining kelajak avlodlar uchun arzon, ishonchli va barqaror energiya ta’minotini yo‘lga qo‘yishdagi yirik vazifalarini muvaffaqiyatli amalga oshirish imkonini beradi.

Shu bilan birga, loyiha mamlakatda quyosh energetikasi muhandislarini Yevropa darajasida tayyorlaydigan oliy ta’lim tizimini yangi bosqichga ko‘tarishga xizmat qiladi.